post

Ја знаете ли вашата оптимална цена

Цена со која ги наплаќате вашите производи или услуги претставува важен фактор во вашиот бизнис. Затоа мора да бидете внимателни во пристапот кој ќе го користите.

висока поварувачка

Во едно неформално истражување помеѓу 30 претприемачи на прашањето како ја определувате цената со која ги продавате вашите производи или услуги резултатите беа вакви:

Продолжи…

audio

Епизода #13: Преживување на преоптеретување со информации

Оваа е тринаесета епизода на подкастот “претприемачки пат” при што секоја недела имаме нова епизода. Целта на претприемачки пат е да ви помогне во расветлување на тој ваш пат полн со неизвесности.

Претприемачки пат

Информациите пристигнуваат од секаде околу нас, не можеме да избегаме од нив. Тоа е факт. Но, можеме да бидеме посистематични во менаџирање на истите и користење заради реализација на бизнис цели. Сепак информациите постојат заради некоја цел и вие како претприемач морате да ги искористите во преземање на одредени акции. Темата од оваа епизода на “претприемачки пат” се однесува на тоа како да го преживеете преоптеретувањето со информации и при тоа да ги трансформирате во резултати за вашиот бизнис.

Продолжи…

post

Големи податоци и малите бизниси

Сведоци сме на тектонски промени во користење на информациската технологија и податоци за донесување на одлуки. Не сакам да навлегувам во историски развој на оваа технологија и улогата во водењето на бизнисот, но сите сме свесни дека уште во времето на Месопотамија се користеле одредени системи (не како овие што постојат денес) за да се забележуваат разни информации заради донесување на одлуки.

Од друга страна исто така сме сведоци на постапките на големите компании кои навлегуваат во скапи проекти само за да дојдат до големи податоци и да ги поврзат и искористат за знаењето кое им е потребно. На пример, Google навлезе во проект за дигитализација на книги, кој подоцна го искористи во подобрување на нивниот сервис за преведување преку учење на разните преводи од книгите и пресметка на веројатноста за позиција на зборовите.

Кога станува збор за малите бизниси, прашањето е дали големите податоци може да им бидат корисни? Секако да, затоа што колку повеќе се зголемува количината на податоците толку подобри основи ќе имаат за донесување на одлуките.

Продолжи…

post

[Истражување] Стратегија за претприемачко учење

Во тек е подготовка на стратегија за претприемачко учење. За таа цел досега се одржаа две работилници каде од страна на клучните стејкхолдери беа споделени различни идеи како предлози кои би требало и би можеле да се вклучат во стратегијата.

Изработен е анкетен прашалник преку кој може да се обезбеди вклучување на вашето мислење за онаа што веќе постои како предлог, но и сосема нови идеи кои би можеле да бидат дел од стратегијата.

Продолжи…

post

Анатомија на еден претприемач: Факти кои ќе (нема да) ве изненадат

Постојат многу стереотипи кога станува збор за претприемачите и пронаоѓање на оној “супермен” претприемач. Постојат многу анализи и истражувања како и обиди да се најдат некои заеднички карактеристики за успешните претприемачи.

Едно време (барем кога бев средношколец) за претприемачи ги сметав оние кои седат во кафеани, пијат, јадат и разговараат. Но тоа беше почетокот на 1990-тите, распад на системот, директори на компании кои станаа претприемачи… Но, тоа не е она што може да се земе како репер.

Во 2009 година и јас сакав да дадам допринос во оваа насока, па затоа спроведов теоретско и практично истражување во земјава за анализа на фактори кои го прават еден претприемач да биде успешен претприемач. Во таа анализа не навлегував во детали за бекграунд, туку повеќе на лични особини.

Затоа како надополнување на некои карактеристики или како основа за едно следно истражување може да се додадат и дополнителни елементи како образование, семејство, возраст, класа…

Средувајќи ги моите постари Evernote белешки за да утврдам што треба да остане а што да си оди (избрише) налетав на едно истражување од Kauffman фондација за претприемачи насловена како “Анатомија на претприемачи” во која е направен обид да се анализираат претприемачите и нивниот бекграунд. Сметам дека иако истражувањето е постаро (2009) и се однесува на 519 испитаници основачи на компании од различни индустрии, сепак вреди да се видат некои факти.

Основачи на компании се во средна возраст и со подобро образование.

  • Просечна и средна возраст на основачите во анализираниот примерок кои одлучуваат да започнат сопствен бизнис е 40 години.
  • 95,1% се дипломирани, а 47% имаат повисоки степени на образование.
Претприемачите доаѓаат од средна класа или повисока ниска класа и се подобро образовани и попретприемачки расположени од нивните родители.
  • 71,5% доаѓаат од семејства од средна класа, додека 21,8 се изјасниле дека доаѓаат од повисока ниска класа.
  • Помалку од 1% доаѓаат од екстремно богати или екстремно сиромашни средини
Повеќето претприемачи се во брак и имаат деца
  • 69,9% од испитаниците навеле дека биле во брачен однос, кога го започнале својот бизнис, додека 5,2% биле разведени, разделени или вдовци.
  • 59,7% навеле дека имале најмалку едно дете кога го започнале првиот бизнис, додека 43,5% имале две или повеќе деца.
Имаат интерес и склоност да започнат бизнис.
  • 52% имале интерес да станат претприемачи уште во факултетските денови, но 34,7% воопшто не ни размислувале за претприемачкиот живот, а 13,3% имале слаб интерес.
  • Од 24,5% кои биле екстремно заинтересирани да станат претприемачи во факултетските денови, 47,1% започнале повеќе од две компании.
Фактори кои ги мотивираат да станат претприемачи: заработка, имање на сопствена компанија, стартап култура и капитализирање на бизнис идејата.
  • 74,8% од испитаниците навеле дека мотивацијата за започнување на бизнис им била да заработат пари, 68,1% капитализирање на бизнис идејата, 64,2% навеле дека сакале да имаат сопствена компанија, 66,2 навеле дека биле мотивирани од стартап културата додека 60,3% навеле дека да работат за друг не било за нив.
Неважни фактори: не можат да најдат работа или поттикнување од други
  • 80,3% од испитаниците навеле дека неможноста да најдат традиционална работа воопшто не бил одлучувачки фактор за започнување на сопствен бизнис. Само 4,5%, се одлучиле да започнат свој бизнис поради неможноста да најдат работа.
  • 37,8% од испитаниците навеле дека улогата на пријателите и семејството имало влијание на нивната одлука.
Повеќето имале значајно искуство од индустријата кога запонале бизнис
  • 75,4% работеле како вработени во други компании повеќе од 6 години пред да започнат со сопствените компании. Сокоро половина (47,9%) ја започнале нивната прва компанија со повеќе од 10 годишно искуство.

Ова е само еден дел, целосната анализа можете да ја видите на “Анатомија на претприемачи“.

post

Monte Carlo симулација за анализа на ризик

Во повеќе наслови и особено во еден од последните кој е дел од теорија на бизнис идеи и насловен како барај знаци наместо одговори го потенциравме значењето на знаците бидејќи само тие постојат околу нас. Многу одлуки треба да ги базираме на истите.

Кога станува збор за бизнисите без разлика дали станува збор за стартап или веќе постоечки бизнис една од најважните задачи на претприемачот е да го пресмета ризикот. Сетете се и на факоти кои еден претприемач го прават успешен претприемач каде еден од тие фактори беше дека презема вкалкулиран ризик.

Во претприемаштвото ова е неминовно поради фактот дека бизнисот функционира во една крајно неизвесна околина.

Кога ги анализираме знаците често пати ќе добиеме податоци во кои не сме сигурни 100%. Тие ќе бидат презентирани во опсег кој може да биде од X до Y, на пример. Ова веќе е многу поточно кога сме знаеме дека бизнисот функционира во неизвесност и при една ваква презентација на добиените информации ја вклучуваме и таа незивесност, отколку да бараме и да кажеме дека сме нашле нереален прецизен податок дека нешто ќе биде токму такво.

Бидејќи оваа година на претприемач работиме на развој на теорија на бизнис идеи каде ги поврзуваме и двете контрадикторни теми како што се моделирање на бизнис и бизнис план ние ќе се соочуваме со анализа на различни податоци. Па затоа и како дел од оваа теорија ќе одиме и со презентирање на различни алатки кои можат да бидат користени од претприемачите. Започнуваме со Monte Carlo симулација.

Што претставува Monte Carlo симулација?

Monte Carlo симулација како што и ни кажува самото име претставува алатка за симулација која со помош на компјутер ќе генерира повеќе сценарија базирани на веројатностите на инпутите.

Поедноставно кажано, имаме една ситуација каде сакаме да знаеме дали нашата одлука ќе биде исправна или погрешна. Исправноста/погрешноста на одлуката ќе зависи од повеќе фактори кои ги имаме добиено и за кои не сме сигурни и затоа се движат во опсег на две бројки. На пример, заштеда ќе се движи од 1.000.000 до 1.500.000 денари. Повеќето вакви фактори кои влијаат на резултатот од нашата одлука може да генерираат различни сценарија. На пример, ако вториот фактор се трошоци кои може да бидат од 50.000 до 80.000 денари, може да имаме сценарио со заштеда 1.000.000 денари и трошоци од 50.000 денари и сценарио со заштеда од 1.500.000 денари и трошоци од 80.000 денари. Но, помеѓу овие сценарија имаме и уште еден куп други можни сценарија кои може да даваат различни податоци за резултатот и она што го добиваме кога станува збор за бизнисот.

Токму, тоа и го прави Monte Carlo симулација, генерира повеќе сценарија базирани на варојатност на појавување на инпутите и врз база на нивна анализа презентира колкав е ризикот дека ќе погрешиме.

Што ти треба за Monte Carlo симулација?

Monte Carlo симулација може да се изведе со специјализирани алатки, но и со помош на широко користениот MS Excel. Јас ја изведувам со помош на Numbers од  Apple-овиот  iWorks. Но, освен она за што досега споменавме ќе ни требаат дополнителни информации за секои променливи. Еве што се ни треба:

  • Опсег на вредности на променливи, што и го имаме.
  • Интервал на доверба (confidence interval). Колку си сигурен за секоја променлива дека ќе биде токму во тој интервал. Доколку велиш дека 90% си сигурен дека токму во тој интервал ќе биде променливата (на пример, 90% трошоците ќе бидат помеѓу 50.000 и 80.000, тогаш интервал на доверба е 90%). Ова е уште еден начин на калкулирање и додавање на неизвесноста која нормално дека постои.
  • Облик на кривата на дистрибуција. Некои криви ќе бидат посоодветни за определени вредности, но сепак најчесто користена крива со 90% интервал на доверба е добро познатата нормална дистрибуција, односно распределба.
  • Стандардна девијација која што се добива врз основа на интервалот на доверба.

Со овие елементи веќе ќе можете да ја спроведете Monte Carlo симулацијата. Потребно е за секоја променлива во MS Excel да направите наслов на променливата и во првиот ред на податоци да ја вметнете следнава формула:

=norminv(rand(), средна вредност, (максимална вредност на променлива – минимална вредност на променлива)/стандардна девијација)

Доколку од првиот ред повлечете до 1000-тиот ред (ако сакате симулација на 1000 настани) ќе се ископира формулата која ќе даде случајни вредности за променливата. Истото го повтарате со останатите променливи. Табелата ќе изгледа вака:

Табела Monte Carlo симулација

Врз основа на овие бројки за сите променливи ќе можете да пресметате она од што зависи ризикот. На пример, добивка/загуба. На таков начин веќе ќе можете да исконструирате дијаграм како на сликата подолу.

monte-carlo

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Што ни кажува дијаграмов? Веднаш можеме да забележиме дека поголемиот број од настани ќе генерира профит, поточно околу 85% од настани генерираат профит, а само 15% се ризични, бидејќи нема да генерираме профит. Но, она што е уште поважно забележуваме дека загуба ќе имаме само во 6-7% од настани. Значи дека е поголема веројатноста со ваква една одлука да добиеме отколку да изгубиме, па и да изгубиме поголем број на случаи вели дека ќе изгубиме само 100.000 денари.

Се надевам дека барем малку успеав да ја разјаснам методологијата која може доста да ви помогне. Сепак ова е пост и не можам да одам во целост во детали.

 

post

Дали Toyota ќе се врати од катастрофата?

Toyota

Toyota

Не дека возам еден од нивните брендови, ниту дека премногу емотивно сум врзан за брендот, туку едноставно во 1990-тите и почетокот на 2000-тите години премногу бев и уште сум восхитен од перфектноста на нивниот производствен систем и нормално успехот кој го остваруваа на патот кон број еден во светот.

Од друга страна духот на самата компанија е нешто што навистина сите ги остава без здив. Знаејќи дека Јапонија е земја со ограничени ресурси и повеќето компании од таа земја едноставно во многу мал дел се базираат на националните ресурси, Toyota сите овие години докажа и покажа дека може голем дел од сопствениот бизнис модел да го базира на матичната земја иако е распространета на сите континенти. Тој дух на „Јапонски начин на водење на бизнис“ е карактеристичен само за оваа компанија па затоа и се нарекува „Toyota Way“. Ова е најимпресивната бизнис филозофија на модерната ера. Комбинација на филозофиите како Kaizen (континуирано подобрување) и genchi genbutsu (увери се самиот) со вредностите и тимската работа креира моќна организациска култура.

Во 2002 години оваа компанија си постави цел за двојно зголемување на учеството на пазарот на глобалбо ниво до 2010 година, што би значело станување на глобален лидер во автомобилската индустрија.

Тој раст не помина без проблеми. Целите се остварија, но репутацијата како компанија која произведува квалитетни автомобили почна да опаѓа. Големиот притисок врз снабдувачите, да произведуваат повеќе неминовно доведе до намалување на квалитетот на испорачаните делови кои се вградуваа. Цената мораше некако да се плати и се случи првин 2009 година со отповикување на возилата заради определени грешки. Потоа кога се чинеше дека катастрофата помина се случи уште едно отповикување во 2010. Проблемите почнаа!

Непојмливо е за оваа компанија да зборува за превземени корективни акции на возилата, за реакција на проблемите, за решавање на појавените грешки. Зарем немаа одличен квалитет, постојано подобрување кое не значи реактивно подобрување, работа со нула грешки (Poka Yoke)… Како кога сите мислевме дека се безгрешни се појавија грешки?

Но, освен сопствените грешки во чекори за брзиот раст и развој на цена на квалитетот ниту природата не беше милосрдна кон оваа компанија. Се случи земјотрес и цунами при што едни од главните фабрики лоцирани токму во тие региони имаа огромно влијание врз работата на компанијата на глобално ниво. Освен овие природни ктастрофи се случи и истекување на радиоактивен материјал од нуклеарна централа и повтороно проблеми за компанијата.

Дали одлуките за тоа секаде каде што може производството да го базираат во матичната земја се причина за толкави последици од овие катастрофи? Имаат влијание, но сепак природните катастрофи може да се лучат секаде.

Но, јапонците користат еден симбол наречен jojo кој значи постепено, постојано, тивко и што побргу. Мислам дека токму тоа и го применува компанијата во моментов и затоа и верувам дека ќе излезат од оваа катастрофа или серии на катастрофи дури и посилна од она што биле.

Зошто сметам дека ова е реално? Би го сублимирал во три причини:

  • Првин менаџерскиот процес кој го имаат како и луѓето и организациската култура кои се основен столб на постојано подобрување во сите аспекти на организацијата ќе извлечат поука од грешките и на крајот ќе следува подобрување кое само ќе ги направи уште посилни.
  • Како што цените на нафта се се повисоки се чини дека Toyota со својот Prius, најиновативниот автомобил на деценијата е вистинско решение за заштеда на трошоците. Но, и различните регулативи кои најверојатно ќе следуваат за намалување на потрошувачката на нафта и загадување на воздухот од страна на западните земји ќе одат во корист на Toyota која сепак и покрај горенведените катастрофи е најспремната компанија во оваа подрачје.
  • Toyota е компанија која многу добро знае да ги искомбинира иновацијата и имитацијата на она што другите го прават и на таков начин да изнесе на пазарот автомобил кој е со „нормален“ квалитет со прифатлива цена, но не скапа цена.
post

Анализа: Какво е влијанието на политиката врз бизнисите во Македонија?

Анализа - Политика и бизниси

Анализа - Политика и бизниси

Дали политиката влијае врз бизнисите во Македонија? Прашањето иако се чини едноставно и нешто што е општо познато сепак е интересно за анализа. Она што е најинтересно е дека вообичаено одговараме врз основа на нашата политичка определеност. Затоа и сакавме да спроведеме една анализа на можното влијание на политиката врз бизнисите.

Започна со еден пост насловен како Бизнис и политика – Одат ли едно со друго? Во тој пост во неколку црти наведовме зошто политиката треба да нема директно големо влијание врз работата на бизнисите. Потоа поставивме еден анкетен прашалник за Анализа на влијание на политиката врз бизнисите во Република Македонија кој беше онлајн во периодот март и април оваа година.

Прашалникот во тој период го отворија 964 луѓе и резултатите од анализата на одговорите се прикажани на следнава презентација. Можете и да го симнете истиот кој е во pdf форма.

 

post

Развој на вашата стратегија во 4 чекори

Како ќе ги остварите целите доколку не знаете што треба да направите за истите да постанат реалност?

Во стратегија за трансформација на бизнис цели по анализирање на дефиниција за стратегија заклучивме дека:

  • Стратегија е средство за исполнување на бизнис цели. Доколку немате бизнис цели не ви треба ни стратегија.
  • Стратегија претставува еден вид на план во кој се специфицирани акции кои Вие како претприемач ќе ги превземете.
  • Стратегијата е составена од тактики кои пак се составени од активности со што ќе ги исполниме посакуваните цели.

Во овој пост ќе се обидеме да навлеземе во еден систематски приод во развој на вашата стратегија. На сликата е даден еден поедноставен процес за креирање на стратегија како и некои од можни алатки кои се користат во секоја од фазите.

Процес на изработка на бизнис стратегија

Процес на изработка на бизнис стратегија

1. Цели

Секое стратешко планирање започнува од целите кои треба да се остварат. Нели, поребно е да знаете каде треба да стигнете за да започнете да го дефинирате патот, средствата за транспорт, времето, попатни станици…

2. Анализа

Следниот чекор во развој на вашата стратегија треба да биде анализа на:

  • Бизнисот
  • Околината (опкружувањето во коешто опстојува бизнисот)
  • Потрошувачите
  • Стејкхолдерите (сите кои имаат влијание врз бизнисот, како и сите врз кои одлуките во бизнисот имаат влијание).

Постојат различни алатки, методи или техники кои можете да ги користите во спроведување на една ваква анализа, но оние најприменливи се:

3. Идентификација на стратешки опции

Третиот чекор е колку што може повеќе да се идентификуваат стратешките опции кои му стојат на располагање на бизнисот. Затоа во овој дел се користат техники на бреинстормирање, преиспитување на сите можности и закани како можностите би се опфатиле и искористиле во стратегијата додека заканите би се елиминирале или во краен случај би се намалило нивното влијание.

Како една дополнителна алатка во овој чекор можете да ја користите и алатката насловена како 5 Зошто каде 5 пати се поставува прашањето зошто по секој одговор. Друга алатка во оваа идентификација на стратешки опции која ви стои на располагање е Root Cause – односно анализа на причините за се што ќе се наведе како проблем при што ќе се добијат идеи за подобрувања.

4. Евалуација и избор на стратешки опции

Додека целта на претходниот чекор беше да се идентификуваат сите стратешки опции за бизнисот, целта на овој чекор е сите претходно идентификувани стратешки опции да се анализираат и оценат и согласно таа анализа и оценка да се изберат оние кои ќе бидат дел од стратегијата.

За оваа цел можете да користите методи за анализа на ризик на секоја од идентификуваните стратешки опции. Во некои случаи може да ви биде потребен и графиконот на рентабилноста за да се преиспита односно да се визуелизира секоја стратешка опција преку еден монетарен износ и импликации врз бизнисот.

Се надеваме дека еден ваков поедноставен процес полесно ќе ве воведо во процесот на стратешко планирање кој ви е потребен иако сте мал бизнис.

post

Истражување: Главни извори на промени во компании

Согласно едно истражување спроведено од EIU (Economist Intelligence Unit) спонзорирано од Celerant Consulting спроведено во ноември 2010 година преку анкетирање на 288 менаџери од Северна Америка, Западна Европа и Латинска Америка, фокусот на менаџментот на промените се менува.

Иако компаниите и натаму како и секогаш остануваат свесни за трошоците, се поголемо внимание посветуваат на зголемување на учеството на пазарот и подготовка за иднината.

Ова значи дека ако досега најголемото внимание било на кратење на трошоците, сега промените во голем дел се насочени и на функциите продажба и маркетинг кои овозможуваат зголемување на учеството на пазарот.

Извори на промени