Вчера напоменавме дека постојат разни бариери во меѓународното работење. Сега да видиме со какви се бариери може да се соочи една компанија.
Може да се каже дека постојат два вида на бариери: царински и нецарински бариери.
Секоја држава наплатува царини. Со воведување на царините, доаѓа до поскапување на крајната цена на производите, со што се намалува конкурентноста на тие производи. Од царината, државата добива пари во буџетот, домашните компании добиваат заштита од надворешната конкуренција, а купувачите губат бидејќи мораат да платат поскап, а некогаш и понеквалитетен производ. Царината, во принцип, ја зголемува неефикасноста на домашните компании, бидејќи тие добиваат монополски статус.
Зголемените царини или ограничувања, се воведуваат и доколку од одредена држава се пласираат производи, на кои тешко може домашната индустрија да им конкурира.
Одредени производи, поради евтините енергенси или поради евтината работна сила, можат да бидат евтини, што може од други држави да се протолкува како да се тоа дампинг цени. За таквите производи може да се воведат ограничувања во увозот или воведување на зголемени царини, како заштитни механизми против дампинг цените. Тоа најчесто се случува бидејќи меѓународните компании имаат супериорна технологија, користат евтини суровини, најдобри човечки потенцијали или се субвенционирани од моќни држави. Пример, субвенционирано производството на земјоделските производи кои доаѓат од ЕУ и САД. Во зоните каде што постои заеднички пазар, царинската унија или слободната царинска зона се дозволува слободна трговија и не постојат царини ниту квоти, кои одделни земји меѓусебно ги наметнуваат. Некои држави промовират царина како механизам за заштита на купувачите.
Пример: Забраната за користење на месо, третирано со хормонот за раст воведено од страна на ЕУ.
Постои и парцијална царинска унија, каде неколку земји воведуваат иста царина кон трети земји. Преференцијалните царини, се пониски царини кои ги предвидуваат или ги пропишуваат поедини регионални сојузи, едни на други и регулирани со договори за слободна трговија.
Царините се делат на: увозни, извозни и транзитни.
Извозните царини ретко се применуваат, а служат само за дестимулирање на извозот на одредени производи, за кои има побарување или се од стратешка важност за матичната држава.
Транзитните дозволи ретко се користат, бидејќи во 1921 год. е потпишан меѓународниот договор за нивно укинување. Значи, на сила се главно увозни царини. Државите можат меѓусебно договорно да ја намалат висината на царината, но доколку се во судир, можат царината и да ја зголемат.
Царината може да се предвиди, да биде до определен ниво со помал износ, а по определениот ниво да биде повисока. Висината на нивото на царината, се одредува преку две основи: првиот основ е вредноста на увезените производи, а другиот основ е количината на увезените производи.
Прелевманите или акцизите, имаат сличност со антидампинг царините и се воведуват најчесто на стратешките производи, за да се намалат влијанијата од субвенциите и премиите.
Интерес на најразвиените земји во светот е да не постојат царини или тие да бидат исклучително ниски, па царинските бариери се помалку претставуваат проблем при меѓународната соработка и трговија.
Во ЕУ и САД царините се во просек ниски и во зависност од секторот изнесуват околу 3-10 %, па царинските методи за заштита тешко се применуваат, така да овие држави доколку сакаат да се заштитат од конкуренцијата, воведуваат нецарински методи за заштита.
Развиените земји формално застапуваат ниски или никакви царини, а штом нивните интереси ќе се загрозат, тие веднаш реагираат со примена на нецарински бариери.
Пример е воведувањето на нецарински бариери, при решавање на спорот со Јапонскиот извоз на автомобили или Кинескиот извоз на текстил.
Развиените земји се најголеми корисници на нецарински бариери, бидејќи неразвиените земји немаат доволно сила, интерес или знаење да ги спроведуваат овие бариери. Развиените земји, најчесто ја штитат својата автомобилска индустрија, челична индустрија, текстилната индустрија, земјоделието.
Особено се даваат големи премии на земјоделските производи и во таа сфера најтешко оди либерализацијата, а настојуваат да воведат либерализација во други индустриски гранки, каде се исклучително јаки и конкуренцијата не им може ништо.
Пример, Европа применува високи царински стапка за месо и патики, а за суровини и енергенси, кои им се неопходни за интензивно производство царината изнесува 5 %.
Нецаринските бариери главно се делат на количински и вредносни. Кога постои голема побарувачка за меѓунардни производи, доколку се сака тоа да се спречи, најдобро е да се воведат контигенти и дозволи со што би се намалил увозот, а би се стимулирало домашното производство. Односно, државите одлучуваат да увезат производи до одредена парична или до одредена количинска мерка.
Квотите особено се применуваат во текстилната и земјоделската индустрија. Воведувањето на квоти или контигенти е ограничување на увоз на одредена количина или на одредена вредност на производот, за определен временски интервал. Прелевманите се користат особено во ЕУ. Тоа е одржување на цените, најчесто за земјоделските производи на повисоко ниво од светските цени. Доколку друга земја извезе земјоделски производи во ЕУ, тие воведуваат варијабилна царина, со што цените на увозните производи се изедначуваат со цените на домашните производи и конкурентноста на увезената стока се губи.
Со антидампинг мерките се штити пазарот од дампинг цените, каде производите на еден пазар можат да се продават под цената на чинење.
Пазарот може да се брани и со воведување на компензаторски мерки. Односно државата да добие компензации во случај определен производ да се продава, по за нив неповолни услови. Оваа мерка е слична со антидампинг мерките.
Понатаму, може да се наметнат административните бариери, при што споро се добиваат дозволи, па компанијата може да чека со денови иако производите чекаат на граница за да и се дозволи влез во државата. Одредена стока може дури и да се расипе, а во секој случај се зголемуваат транспортните трошоци, што би морало да се надомести со определување на повисоки цени на производите, што би било исто како директно да им се вовела голема царина.
Може да се воведат и голем број на дозволи и одобренија, што го прави влезот на тој пазар доста тежок.
Како уште една мерка на нецаринска бариера е барањето за локално учество, во смисол на основање на заедничка компанија, заедничко производство или слично. При што се наметнува барањето, во финалниот производ да се вгради одреден дел, кој е направен во земјата домаќин. Бидејќи царината за делови е помала отколку царината за готови производи, компанијата може да произведе голем број на делови во своите погони, надвор од матичната држава, а на домашната компанија може да и остави само да доработи или да произведе одреден дел, да го монтира и понатаму да го пласира. Ова е начин да се одбегне бариерата. Матичната држава е свесна за овој начин на работење, но бидејќи доаѓа до одредени вработувања, го толерира ваквото однесување.
Понатаму, постои техничка бариера, каде се бара производите да задоволат одредени високи-технолошки и еколошки прописи. Спогодба за “доброволно” ограничување на увозот се применува во секторот на автомобили, челик, текстил, каде развиените земји се чувствителни, особено при трговијата со Јапонија и Кина. Не се работи за доброволни средства, туку поради заканите, одредени држави мора да потпишуваат доброволни ограничувања на извозот. Заканите, доколку не се применуваат, доброволните ограничувања можат да бидат од различен вид, а во голема мерка би ја засегнале спротивната страна.
Културната бариера, е облик на бариера која спречува некој производ да се користи во одредена држава, поради различните културни особености.
Политичката бариера, е бариера со која определени производи не се користат поради судири, блокади, санкции или војна помеѓу определени држави.
Бариерата може да биде и корупција на царинските или други службеници.