Успехот на вашиот бизнис модел и успехот на вашиот бизнис често пати ќе се базира на успехот на моделот на приходи. Доколку моделот на приходи функционира, ќе генерира доволно приход за да се покријат сите трошоци, но и ќе обезбеди доволно профит со кој ќе можете да го финансирате идниот развој на вашиот бизнис.
6 Прашања за креирање на вашиот модел на приходи
5 Состојки кои постојано ќе бидат потребни на вашиот бизнис
Што е онаа што постојано ќе му треба на вашиот бизнис?
Дали се тоа повеќе купувачи? Или пак подобри производи и услуги? Или пак подобри бизнис процеси?
Доколку продолжиме со бреинстормирање на потребите на еден мал бизнис кои ќе го направат успешен бизнис, лесно ќе дојдеме до стотици или пак илјадници посебни потреби.
Но, сите тие не се изолирани. Една потреба (состојка) ќе помогне на друга.
Сега, кои се најважните состојки кои постојано ќе му бидат потребни на вашиот бизнис?
Да погледнеме некои од нив.
Прилагодување на бизнис моделот
Бизнисите се раѓаат од идеја на еден претприемач. Но, бизнисите не успеваат заради таа идеја, туку успеваат заради начинот на кој тој претприемач ја имплементира таа идеја и ја прилагодува и развива за да стане се поблиска до пазарот, поточно до купувачот кој ќе треба да плати за резултатот од таа идеја – производ/услуга.
Во изминатите 5-10 години, науката започна се подлабоко да влегува во претприемништвото. Од обични приказни за успех на развиените нации во претприемништвото, подоцна преку опис на процеси на развој на идеја, подготовка на бизнис план, маркетинг, продажба итн. па се до конкретни теории објаснети и докажани во практиката, науката станува клучен елемент во градење на успешни стартапи и подигањето на севкупната економска благосостојба на една нација.
Проучувајќи ги сите тие теории на научна основа, ми се чини дека полека но сигурно, милиметар по милиметар, чекор по чекор почнуваме да ги разбираме научните аспекти на започнување, градење и водење на успешен бизнис.
Претпоставки на кои НЕ треба да се потпрете
Многу активности што како еден претприемач ќе ги преземете се базираат на претпоставки. Затоа и насоките во кои ќе се движи бизнисот се базираат на претпоставки.
Понекогаш и немаме доволно информации за да донесеме одлука, па затоа мора да се водиме од претпоставките. Но, некои претпоставки може да бидат навистина опасни за претприемачот и за бизнисот воопшто.
Некои одлуки не смеат да бидат базирани на непотврдени претпоставки, особено во фазата на започнување на бизнисот. Кои се тие претпоставки?
Одговорот е едноставен, тоа се два вида на претпоставки на кои се базираат повеќето бизниси:
- Претпоставка за тоа што купувачите сакаат и
- Претпоставка за тоа кои карактеристики треба да ги содржи вашиот производ.
Можеби најдобриот процес на започнување на бизнис е…
Кој е најдобриот начин за започнување на бизнис?
Постои ли такво нешто?
Постои ли прецизно дефиниран процес на започнување на бизнис?
Постојат еден куп на книги, блогови, алатки, совети…
Но, многу ретко можете да најдете прецизно дефиниран процес со одличен редослед на активности.
Од друга страна секој процес е различен како што и секоја идеја е различна, како и што секој претприемач е различен, како што и секој пазар и индустрија се различни…
Па, има ли процес?
Може да има, но не е сигурно дека е добар за вас. Затоа тука во следниве 7-точки ќе се обидам да го презентирам тој процес (кратко и јасно)
Ако сакаш да започнеш бизнис:
- Постојано набљудувајте специфична пазарна ниша и обидете се преку тоа набљудување да научите за потребите, проблемите како и вообичаените производи или алатки за решавање на тие проблеми или задоволување на тие потреби.
- Дојдете до иновативна бизнис идеја. Но, лесно е да се каже, сепак потешко е да се изведе. Зголемување на креативноста, дискусија, прашување на потенцијални купувачи, бреинстормирање, морфолошка матрица, вредносна анализа, пиење на пиво… Сето тоа се можни извори на бизнис идеи, што ќе користите зависи од вас.
- Идентификувајте ја вашата конкурентска предност во споредба со конкуренцијата. Google, социјални медиуми, статистика, весници, data mining, извештаи, списанија…
- Моделирајте го вашиот иден бизнис. Да, добро читате, сепак ќе ви треба бизнис модел преку кој ќе можете лесно да следите што понатаму ќе треба да направите…
- Тестирајте го бизнис моделот. Прашалници, анкети, состаноци, телефонско јавување, блог постови, MVP, обод за продажба… Не е важно што се ќе користите, важно е да добиете повратни информации директно од пазарот.
- Пивотирајте или имплементирајте го наученото од фидбекот од претходниот чекор во процесот. Промена на стратегија, мисија или визија, карактеристики и бенефити содржани во производот…
- Постојано набљудувајте ги, разговарајте со нив и слушајте ги вашите купувачи.
- Постојано повторувајте ги чекорите 6 и 7.
Тестирајте го вашиот бизнис-модел во однос на овие 8 елементи
Започнување на бизнис како процес едноставно претставува тестирање на бизнис-моделот со реалноста и постојано прилагодување на истиот согласно добиените резултати од тоа тестирање.
Но, прашањето е што е она што треба да се тестира во еден бизнис-модел?
Постојат осум значајни елементи кои што ќе мора да ги тестирате во вашиот бизнис модел докулку сакате да успеете.
1. Вредноста
Вредноста едноставно претставува она што вашиот бизнис ќе го нуди на купувачите. Во неа се складирани, потреби, проблеми, желби, фрустрации и емоции на потенцијалниот купувач. Од соодветната комбинација на овие елементи ќе зациси и успешноста на бизнисот воопшто.
Затоа постојано мора да ја тестирате вредноста која ја нудите.
2. Пазарот
Вредноста е наменета за пазарот, а пазарот е неизоставен дел од секој бизнис и бизнис-модел.
Комбинација на вистинска вредност со вистински пазар претставува единствената формула за успех.
Што е она што ќе треба да го следите и тестирате кога станува збор за пазарот?
- Целен пазар. Дали вашата вредност се испорачува на вистинскиот целен пазар?
- Идеален купувач. Дали вашата вредност е наменета за дефинираниот идеален купувач или ќе мора да го редефинирате?
- Големината на пазарот. Колкава е големината на пазарот? Можете ли да настапите со истата или пак прилагодена вредност на поголем пазар?
- Сегментите. Дали сегментите остануваат исти или ќе треба да се променат?
3. Производство
Производство на производот или услугата ќе има влијание на самата вредност, но и на трошочната структура во вашиот бизнис-модел. Сепак, мора да го тестирате и овој елемент особено во однос на следниве прашања:
- Како е организирано производството?
- Дали мора се самите да произведувате?
- Можете ли да префрлите нешто преку аутсурсинг?
4. Односи со купувачите
Какви односи со купувачи имате?
Секој бизнис се базира на одреден вид на односи со своите купувачи. Понекогаш тие може да бидат долгорочни што значи постојано враќање и повторување на купопродажбата, но понекогаш тие може да бидат трансакциони што значи една трансакција и веќе никогаш немате ништо со тој купувач.
5. Дистрибуција
Каква дистрибуција користите во моментов? Може ли нешто да се промени? Може ли нешто да се дистрибуира онлајн? Може ли да користите други канали на дистрибуција? Како дистрибуцијата ќе влијае на севкупниот бизнис.
Тоа се прашањата на кои постојано мора да барате одговор.
6. Конкуренција
Конкуренцијата има силно влијание врз вашиот бизнис. Мора да го тестирате вашиот бизнис-модел во однос на конкурентите.
Колку е силна конкуренцијата? Колкав е бројот на оние силните? Може ли нешто да се промени за да се намали и силината, влијанието и бројот на конкурентите?
7. Трошочна структура
Секако, трошоците се нешто што постојано се следи. Мислам дека нема потреба од дополнителни коментари.
8. Приходи и профитабилност
И како последно нешто што треба да го тестирате во вашиот бизнис-модел е генерирање на приходи и профитабилноста што тој бизнис-модел ја носи.
Доколку во овој елемент не сте задоволни ќе треба да имплементирате промени во претходните.
[Видео] Што е бизнис модел?
Во многу прилики тука на претприемач ја истакнуваме важноста на бизнис модел, особено за стартапи и како дел од теоријата на бизнис идеи.
До пред извесен период немаше едно систематско решение или алатка која би помогнала да се креира еден бизнис модел се до појава на книгата Business Model Generation од Alexander Osterwalder и Yves Pigneur. Тие ја даваат следнава дефиниција за бизнис модел:
Бизнис модел опишува како една организација креира, испорачува и стекнува вредност.
Сето она што го зборуваме и ќе продолжиме да го зборуваме тука, во однос на бизнис моделот во оваа видео е презентирано сликовито.
Дали погрешно се разбираме?
Постојат повеќе полемики и постојано сум прашуван за тоа како може да пишувам дека бизнис планот е непотребен.
Но, никаде не велам дека еден бизнис план не е добра алатка за бизнисите. Но, велам дека не е најдобра алатка за започнување на бизнис.
Повторно, не е најдобра алатка, а што ќе користиш кога започнуваш бизнис останува на тебе како еден иден претприемач.
Кога се започнува еден бизнис постојат многу прашалници, равенства не со една или две туку со повеќе непознати, виша математика… За постоечките бизниси со изграден пазар, изградени купувачи и производи кои веќе се продаваат е многу полесно.
Викаат имаш бизнис идеја претвори ја во бизнис план. Но, дали некој знае како кога станува збор за нов бизнис? Да, повеќето знаат вака:
- Мојот бизнис ќе биде тоа и тоа.
- Моите купувачи ќе бидат тие и тие.
- Моите производи ќе ги задоволуваат тие и тие потреби или ќе ги решаваат тие и тие проблеми.
- Продажбата ќе биде вака и вака.
- Трошоците ќе бидат тие и тие.
- Маркетингот ќе биде ваков и ваков.
- Билансот на состојбата ќе биде таков и таков (Биланс на состојба, уффффф…)…
Забележете едно ЌЕ секаде кое што е болдирано. Исто како кога син ми кога погреши нешто и се обидувам да го казнам ми вели ќе направам друг пат тоа и тоа. Но, по еден ден песната повторно иста ќе-то не станува направив. Или барем не станува лесно направив.
И кога ќе прашаш некого од каде податоци за тоа “ќе”, дали се сигурни итн. ќе добиете одговор дека е направена анализа на пазарот, Македонија има толку жители, толку се машки, а толку женски, деца се толку од нив одат на училиште толку и тоа е мојот главен сегмент или целен пазар, користев весник, податоци од статистика… Тралалалала…
Но, клучното прашање дали ќе има купувачи и дали веќе има не постојат како одговор. Дали тие купувачи го сакаат токму тоа решение?
Можеби проблемот е што не се сфаќаат новите дефиниции на стартап. (Знам дека правам грешка со користење на англиски израз за започнување на бизнис, но започнување на бизнис претставува активност на преземање на нешто, а јас зборот стартап го користам за опишување на ентитет, една организација или организациски систем, па поради тоа не можам да го користам македонскиот израз. Можеби би требало да кажам бизнис во започнување, но стартап не значи дека сеуште имаме бизнис бидејќи тој сеуште не претставува бизнис. Оставам простор на експертите од ова подрачје да најдат соодветна терминологија или пак доколку има нека ја посочат, дотогаш ќе го користам терминот стартап.) Во овој случај ќе ја искористам дефиницијата на Steve Blank (и да не заборавам неговата најнова книга The Startup Owners Manual која излезе на почетокот на март претставува “нова библија” за стартапи и во голем дел е во согласност со она што започнав да го развивам за наши услови како теорија на бизнис идеи од почетокот на оваа година):
Стартап претставува привремена организација во потрага за приспособлив, повторлив и профитабилен бизнис модел.
Како за една таква организација може да помогне бизнис планот? Никако. Но, за постоечки бизниси, менаџментот започнува да игра клучна улога, па и планирање и бизнис планот ќе претставува една од најважните алатки. Затоа и во претприемничкиот процес кој го развив и насловив како “претприемачки часовник” и кој сеуште не е никаде објавен, бизнис планот не е видлив од прва, туку се наоѓа во делот на менаџмент како процес на планирање.
Се надевам дека полека се разбираме.
[Вежба] Избор на бизнис модел кој ќе го тестираме понатаму
Минатата недела секојдневно работевме на финализацијата на драфт верзијата или поточно верзиите на нашиот бизнис модел како дел од теорија на бизнис идеи која цела година ќе ја развиваме тука на претприемач.
Со претходната вежба која ја правевме тука за оваа теорија ти веќе имаш драфт верзија на твојот бизнис модел пополнет од десната страна со поставување на првата хипотеза (постои проблем) интегрирана во самиот бизнис модел. Сега пред да продолжиме со излегување надвор од канцеларија, таа драфт верзија на бизнис модел треба да ја дополниме, да ја поделиме во повеќе бизнис модели и да избереме еден кој ќе започнеме да го тестираме со потенцијалните купувачи.
Тоа беше теоретското излагање од минатата недела, сега е време на вас да го примените во пракса преку оваа вежба.
Да се потсетиме на постовите кои беа дел од она што го работевме минатата недела:
- Теорија на бизнис идеи – Хипотеза 1: Подготовка за тестирање. Во овој наслов работевме на дополнување на самата драфт верзија на бизнис моделот со останатите 7 непополнети елементи на самиот бизнис модел, со што целосната слика на таа драфт верзија е подготвена.
- Теорија на бизнис идеи – финализација на бизнис модел 1. Ги дефиниравме сите можни карактеристики на нашето решение и ја вметнавме и третата хипотеза (постои доволно голема критична маса) преку проценка на големината на сегментите.
- Теорија на бизнис идеи – финализација на бизнис модел 2. Тука веќе ги внесуваме бројките во однос на приходот и трошоците како за првпат би виделе дали нашите претпоставки даваат надежен бизнис модел преку неговата профитабилност.
- Теорија на бизнис идеи – финализација на бизнис модел 3. Во овој наслов повеќето бизнис модели ги редефиниравме и редизајниравме врз основа на оние ненадежни бизнис модели и ја вметнавме втората хипотеза (се бара решението), односно нивото на болка која секој од сегментите ја има во однос на проблемот кој тој бизнис модел ќе го решава.
- Теорија на бизнис идеи – приоритизација на бизнис моделите. Повеќето бизнис модели до кои дојдовме со претходните активности треба да ги приоритизираме, односно рангираме по важност и победникот да биде основа на која ќе продолжиме да развиваме преку тестирање кое ќе следува од следната недела.
Чекори кои треба да ги спроведеш во вежбата:
- Дополни ја драфт верзијата на бизнис моделот во однос на односи со купувачи, канали, приходи, клучни активности, клучни ресурси, клучни партнери и трошоци.
- Дефинирај ги сите карактеристики кои ќе бидат или можат да бидат имплементирани во решението. Вметни се што мислиш дека треба да има како карактеристика, дури и најлудите или најнеизводливите идеи.
- Процени ја големината на сегментите и до секој сегмент впиши ја неговата бројка.
- Врз основа на карактеристиките како и сгементите од основниот еден бизнис модел направи повеќе. Главната поделба треба да ја изведеш врз база на карактеристиките на сегментите, како и карактеристиките на решението за соодветниот сегмент.
- Процени ги трошоците како и приходите во комбинација со големината на сегментите и претпоставката за можното учество на пазарот за тоа решение.
- Подели ги бизнис моделите на надежни и ненадежни врз основа на профитабилноста. Оној кој дава профит е надежен, додека оној кој не дава профит е ненадежен.
- Разгледај ги оние ненадежните и провери дали тие карактеристики се потребни за тој сегмент, а врз основа на исфрлања на некои карактеристики ќе ги промениш останатите елементи да тој бизнис модел.
- Провери ја профитабилноста на тие ненадежни редефинирани и редизајнирани бизнис модели. Доколку станува профитабилен нека остане како работен, а сите непрофитабилни заборави ги.
- Направи вредносна анализа како што е прикажана во постот од минатата недела и избери го најнадежниот бизнис модел на кој ќе продолжиш со работа.
На крајот од оваа недела ќе имаш еден бизнис модел кој следната недела ќе продолжиме да го развиваме и тестираме.
Теорија на бизнис идеи – Приоритизација на бизнис моделите
Сега веќе имаш повеќе бизнис модели спремни за тестирање. Твојата работа како иден претприемач досега беше да дојдеш до тие бизнис модели преку тестирање на трите основни хипотези и дизајнирање на тие бизнис модели како и имплементација на прилагодувања во истите врз основа на нови претпоставки и знаци кои ги наоѓаш а кои доаѓаат од надвор.
Бизнис моделите кои ги имаш содржат различни хипотези кои треба да се потврдат. Потврдата треба да дојде од потенцијалните купувачи, а не од тебе или твоите можни или идни вработени.
Од друга страна, овие бизнис модели се дефинирани врз основа на различни сегменти и различни потреби за карактеристики на решението, па затоа и не можеш да започнеш со тестирање на сите одеднаш. одлуката да ги тестираш сите само ќе те заглави во една напорна работа и ќе го одложи практичното започнување на самиот бизнис, а со тоа и почетокот на генерирање на приход ќе биде одложено. Не значи дека она што досега си го развил нема да се примени во иднина, но нашата цел е да започнеме со најнадежниот бизнис модел, оној со најголем потенцијал за генерирање на приход за твојот бизнис.
Затоа е потребна приоритизација на бизнис моделите кои досега ги имаш развиено.
Во зависност од бизнисот и сегментите на пазарот може да се користат различни критериуми за рангирање на овие бизнис модели. Тука ќе презентирам една можна приоритизација со едни од најважните критериуми:
- Ниво на потреба на решението. Ова веќе го подготвивме вчера и претставува нивото на болка или желба која сегментот ја чувствува за проблемот кој тој бизнис модел го решава. Ова е втората хипотеза од оние основните: се бара решение за проблемот.
- Големина на сегментот. Овој критериум исто така го имаме опфатено во бизнис моделот и го подготвивме во постот насловен како теорија на бизнис идеи – финализација на бизнис модел 1. Од друга страна ова претставува третата хипотеза дека постои доволно голема критична маса на купувачи кои имаат потреба од нашето решение.
- Цена. Колку можеш да наплатиш? Ова е важно прашање бидејќи како еден претприемач сакаш да наплатиш колку што може повеќе за твојот производ или услуга.
- Пристапност до сегментот. Како ќе дојдеш до определениот сегмент? Колку е полесна пристапноста, толку побргу ќе генерираш резултати. Затоа и важноста од овој критериум при приоритизација на развиените бизнис модели.
Овие критерими се наведени по важност, односно најважен е првиот, а најмалку важен е вториот. Заради еден ваков случај најдобро е да се подготви една вредносна анализа на бизнис моделите во однос на секој од критериумите.
Ќе го илустрирам ова преку еден пример. Првин ќе ги дефинирам тежините на секој од критериумите:
- Ниво на потребно решение ќе има тежина 5
- Големина на сегментот ќе има тежина 3
- Цена ќе има тежина 2
- Пристапност ќе има тежина 1
Ќе користиме оценка од 1 до 10. 10 најдобра, додека еден најслаба.
Во табелата подолу е прикажана оваа анализа и начинот на приоритизација на бизнис моделите.
Од анализата добиваме дека бизнис моделот 2 е највреден за да продолжиме со тестирање на хипотезите и развој на истиот во наш иден бизнис доколку се докажат хипотезите. Ќе продолжиме со подготовка на тестирањето.