post

Теорија на бизнис идеи – Финализација на бизнис модел – 3

Вчера во теорија на бизнис идеи – финализација на бизнис модел 2 додадовме уште неколку елементи во нашите драфт верзии на бзинис модели кои ги тестираме за да го изградиме бизнисот од соништата.

Тоа беа приходи и трошоци изразени во бројки и профитот кој произлегува од нив. Многу е важно бизнис моделот да биде профитабилен, бидејќи тоа и му е улогата да обезбеди успешен бизнис кој ќе создава профит.

Сега, овие бизнис модели сеуште се драфт верзии и сеуште базирани на наши претпоставки и наши анализи направени внатре во канцеларија. Но, она што е важно, иако серијалов на претприемач трае веќе три месеци со еден месец и повеќе пауза, е дека сето ова што досега го направивме се изведува во неколку дена. Овој серијал не е подготвен претходна година како би се објавил одеднаш туку дел по дел се креира и објавува на претприемач.

Да сублимираме пред оваа дополнителна финализација:

  • Имаме повеќе бизнис модели со различни сегменти и различни елементи во самиот бизнис модел.
  • Знаеме кој има потенцијал да донесе најмногу приходи и секако профит.
  • Знаеме кои бизнис модели не се надежни, односно онака како што се проектирани во моментов нема да донесат профит за бизнисот.

Прво што ќе треба да направиме е да ги разгледаме бизнис моделите кои во моментов не се прифатливи и да започнеме со нивно прилагодување, доколку сметаме дека може да одиграат важна улога. Еве ги претпоставките на кои треба да обрнете внимание:

  • Дали за тој сегмент се навистина потребни сите тие карактеристики?
  • Дали ни се потребни навистина сите тие ресурси?
  • Дали ни се потребни сите тие карактеристики?
  • Дали треба да направиме некој вид на прилагодување на сегментот преку насочување на нашиот фокус на една ниша од тој сегмент која ќе биде профитабилна?
  • Дали имаме грешки во поставување ан хипотезите дека постои проблем на пазарот токму за тој дефиниран сегмент?

Одговорот на овие прашања може драстично да го смени изгледот на самиот бизнис модел, па дури и од непрофитабилен да го направи профитабилен. Доколку успееш на ваков начин да го редизајнираш бизнис моделот и да го направиш профитабилен, треба да знаеш дека тој нов бизнис модел има:

  • Редефиниран проблем, а со тоа и можно решение и карактеристики на решението.
  • Редефинирани сегменти, а со тоа и нови хипотези за доволно критична маса.
  • Редефинирани извори на приходи, а со тоа и редефинирани стратегии за цени кои треба да се тестираат.
  • Редефинирани трошоци и претпоставки за појава на тие трошоци.

Значи во овој момент доаѓаш до 5-10 бизнис модели за различни сегменти, со различни карактеристики на решенија, со различни извори на приходи и ценовни стратегии и со различни трошочни структури. И сето ова е ОК, доколку и реалноста е таква. Но, сепак уште се се базира на наши претпоставки поткрепени со одредени наши анализи. И тоа е нешто, сепак повеќе од ништо.

Пред да започнеме со тестирање надвор од канцеларијата би додал уште една измена на бизнис моделот и тоа во однос на сегментите бидејќи тие ни се основата. Таа измена се однесува на втората хипотеза: се бара решение за проблемот, или нивото на болка за купувачот. Тоа е желбата за решение, нивото на барање на решение, нивото на потреба од решение…

И повторно, одиме со наши претпоставки поткрепени со некои иницијални анализи на пазарот кои доаѓаат преку одредени знаци и сигнали кои ги препознаваме. Начинот на кој ќе го означам ова ниво на болка или оваа хипотеза е со боја на самите сегменти во бизнис моделот. На пример, црвена боја има најголема потреба, портокалова умерена, додека жолта најмала потреба. Целта е нашиот фокус во старт да биде сегментот со најголема потреба. Така да сега нашиот бизнис модел ќе изгледа како на сликата подолу.

Развој на бизнис модел

Сега веќе сме подготвени, остануваат уште неколку одлуки пред да започнеме со практично тестирање надвор од канцеларија за кои ќе продолжиме во другите наслови. Важно е дека ти веќе:

  • Имаш креирано 5-10 бизнис модели
  • Знаеш колкава е потребата или болката на секој сегмент и
  • Имаш бизнис модели кои се профитабилни врз основа на твои лични претпоставки и анализи на знаци од надвор.
post

Теорија на бизнис идеи – Финализација на бизнис модел – 2

Вчера дојдовме до бизнис модел кој ја содржеше и големината на секој сегмент, односно тоа е третата хипотеза за доволно голема критична маса која ќе има потреба од нашето решение.

Она што ќе треба сега да го направиме е да навлеземе малку во бројки, односно она што се нарекува предвидување на приходи и трошоци за да видиме дали нашите иницијални бројки кажуваат дека постои надежен бизнис модел. Надежен бизнис модел е оној кој носи профит за бизнисот. Доколку тие бројки покажат загуба, односно не генрираат профит ќе треба да се вратите назад во редефинирање на сегментите, проверка на хипотезите и редизајн на бизнис моделот. Можеби промени во однос на ресурсите или активности кои генерираат трошоци, можеби промена во сегментите преку насочување на сегмент со поголем потенцијал преку редефинирање на карактеристиките итн.

Уште една напомена која морам да ја кажам е дека, вие може да имате повеќе од еден бизнис модел за што зборувавме вчера. На пример, посебни карактеристики за посебен сегмент, со посебни извори на приходи и ценовни стратегии, како и активности, односи, канали и се она што го формира еден бизнис модел.

Целта е да дојдете до оној најнадежниот, вреден за понатамошни тестирања и докажувања.

Сега нашиот бизнис модел ќе биде дополнет со уште три нови елементи:

  • Приходи. Бидејќи веќе ги имате дефинирано изворите на приходи, како и големината на сегментите лесно ќе можете да дојдете до дизајн на приходи во бројки. На пример, ако имате сегмент со големина од 100.000 купувачи и вашата претпоставка (нова хипотеза) е дека ќе имате учество на пазарот на тој сегмент од 10% вие ќе имате 10.000 купувачи за твојот бизнис. Доколку тие купуваат по еден производ за цена од 100 денари ќе генерирате приход од 1.000.000 денари.
  • Трошоци. Бидејќи веќе ги имате дефинирано клучните ресурси, како и активностите кои ќе бидат главен извор на трошоци за бизнисот лесно можете да дојдете до трошоците кои ќе ги генерира бизнисот врз основа на овој бизнис модел. На пример, имате фиксни трошоци од 400.000 денари годишно, и варијабилни трошоци на продажбата во претпоставените приходи погоре во износ од 500.000 денари вкупните трошоци ќе бидат 900.000 денари за да генерирате приход од 1.000.000 денари.
  • Профит. Ова е веќе главната оценка или показател на успешноста на еден бизнис модел. Ние сакаме да генерираме профит. На пример, од претходните приходи и трошоци ќе генерираме профит во износ од 100.000 денари. Доколку овој број е позитивен и поголем тоа значи дека бизнис моделот е подобар.

На сликата е прикажан овој бизнис модел како пример во кој се вклучени и приходи и трошоци.

Развој на бизнис модел

На примерот презентиран во бизнис моделот профитот е 768.000 денари.

Неколку напомени:

  • Во оваа фаза за развој на бизнис идејата и бизнис моделот може да имате 5-10 посебни бизнис модели
  • Сеуште користите претпоставки, ова не се докази. Не ги земајте здраво за готово овие претпоставки бидејќи сеуште не се потврдени. Ние само правиме анализа за да дојдеме до бизнис модел кој вреди да се продолжи со тестирање заради потврдување на претпоставките.
  • При самиот дизјан на оваа драфт верзија ќе дојдат повеќе идеи за подобрување на бизнис моделот кои е добро веднаш да ги инкорпорирате во истиот.
post

Теорија на бизнис идеи – Финализација на бизнис модел – 1

Вчера дојдовме до една финална драфт верзија на твојот бизнис модел. Но, оваа верзија не е за започнување, таа треба да послужи како основа за тестирање на хипотезите, оние основните и секако да генерира нови хипотези кои ќе бидат од значење за нормално функционирање на бизнис моделот.

Веќе ги имаш сите елементи склопени на една страна во вид на еден бизнис модел. Нашата цел е колку што можеме побргу да дојдеме до прифатлив бизнис модел кој ќе гарантира успешност на бизнисот кој ќе го започнеме. Затоа уште пред да излеземе надвор и да тестираме ќе бидат потребни уште подготовки или промени во самиот бизнис модел.

Еве го бизнис моделот кој го изработивме вчера.

Развој на бизнис модел

Забележуваме дека имаме повеќе дефинирани сегменти како и потенцијални сегменти за во иднина. Сите тие сегменти имаат различни демографски и психографски карактеристики. Ова значи еден проблем при тестирање на нашиот бизнис модел бидејќи не можеме со една стандардна подготовка да излеземе надвор и да започнеме со интервјуирање на тие сегменти. Од друга страна, различни сегменти ќе имаат потреба од различни решенија. Затоа ќе треба да ги дефинираме карактеристиките на нашето решение кои планираме да ги содржи и врз основа на тиое карактеристики и различните сегменти да направиме повеќе од еден бизнис модели.

Првин карактеристиките со што ќе добиеме допрецизирање на бизнис моделот.

Развој на бизнис модел

Мора да напоменам дека во оваа верзија може да се вметнат сите карактеристики кои ги планираш, дури и оние научна фантастика. Сепак целта е да имаме почетни идеи кои треба да ги тестираме.

Понатаму, не секој сегмент ќе има потреба од сите карактеристики кои сакаш да ги имплементираш. Од друга страна не е секој сегмент со иста големина, што значи дека нема секој сегмент да гарантира исти резултати за бизнисот. Ние развиваме бизнис идеја, преку развој на бизнис модел и развој на купувачи. Сакаме колку што можеме побргу да го доведеме бизнисот да започне да генерира приход. Па затоа и сакаме да се насочиме на најнадежниот сегмент на кој ќе му ги понудиме најпотребните карактеристики. Ова не значи дека остатокот ќе се заборави, туку значи дека нашиот фокус ќе биде насочен на она најважното: дизајн на оние карактеристики кои се најбарани за најголемиот сегмент на пазарот.

Ова е процес на тестирање и прилагодување, а ние штотуку започнуваме.

Втората промена која треба да ја вметнеме во бизнис моделот е големината на секој од дефинираните сегменти. Колку потенцијални купувачи има во секој од сегментите. На пример, една издавачка куќа има повеќе сегменти на купувачи: директни читатели, локални книжарници, големопродавачи… Не се сите еднакво големи и нема сите да генерираат еднаков приход бидејќи ќе се користат различни ценовни стратегии. На сликата е даден бизнис моделот со последните фази (ја користам методологија во Business Model Generation од Alexander Osterwalder и Yves Pigneur).

Развој на бизнис модел

Забележувате дека веќе полека, но сигурно навлегуваме и во третата хипотеза дека постои доволно критична маса која ќе биде заинтересирана за решението.

Врз база на овие последни сознанија и анализи можеме да направиме посебни неколку бизнис модели, врз основа на посебните сегменти, потребните карактеристики за тие сегменти и секако останатите елементи од бизнис моделот. Тука јас нема да навлегувам детално во еден таков случај на разделување, туку ќе работам и презентирам на еден бизнис модел.

Утре ќе продолжиме со доработката на бизнис моделот заради подготовка за тестирање.

post

Теорија на бизнис идеи – Хипотеза 1: Подготовка за тестирање

Продолжуваме со развојот на нашата теорија на бизнис идеи.

Денеска ќе продолжиме со развојот на теоријата продолжувајќи со подготовка за тестирање на првата хипотеза која доколку се потврди ќе ни каже дека постои проблем на пазарот за кое нашата бизнис идеја или иден бизнис ќе даде решение.

Добро би било да се потсетиме до каде стигнавме бидејќи ова е серијал на кој ќе работиме цела година.

Зошто еден ваков приод?

Многу бизниси се започнати без цврст доказ дека постои проблем на пазарот кој тие ќе го решат. Но, и многу проекти за равој на нови производи и услуги се започнати во постоечките компании без еден таков доказ. Затоа и статистички гледано многу нови бизниси пропаѓаат уште во првата или неколку први години. Затоа и многу проекти за развој на нови производи се неуспешни.

Пред да започнеш да вложуваш пари, време и енергија за развој на твојот бизнис од соништата, мора да бидеш сигурен дека ќе развиеш бизнис кој решава проблем кој постои. Ова е првото прашање, првата хипотеза, односно нешто што ќе ти каже дека вреди да вложиш време, пари и енергија во развој на тој бизнис.

Доколку не ја докажеш оваа прва хипотеза, тогаш подобро е едноставно да запреш или да се вратиш назад, кон самото решение, односно бизнис идејата. Тоа е прикажано и на шематскиот приказ на процесот.

Теорија на бизнис идеи - Валидација на хипотези

Бидејќи веќе го имаш дефинирано проблемот, и досегашните анализи веќе ти покажале одредено високо ниво на веројатност дека истиот постои сега треба да продолжиш со тестирање на истиот, она што се нарекува “излези надвор од канцеларија”.

Дополнување на бизнис моделот

Бидејќи веќе ги имаш дефинирано сегментите на купувачите за кои сметаш дека имаат проблем кој твојот бизнис ќе го реши и сетоп тоа поставено во твојот бизнис модел (сликата подолу) може да започнеш со подготовките за тестирање на проблемот.

Развој на бизнис модел - Прва драфт верзија

Пред да започнеш со активностите на тестирање на проблемот, потребно е да го дополниш бизнис моделот во делот на останатите елементи од истиот. Досегашниве анализи сигурно веќе ти дале идеи за можни подобрувања на сегашнава испорака на решението на сличен проблем кој постои на пазарот. Така, дополни ги следниве елементи:

  • Односи со купувачи. Ги имаш анализирано сегашните односи, но ти треба да дизајнираш твои уникатни односи со тие купувачи. Обиди се да ги најдеш најголемите недостатоци на конкурентите и нивните сегашни односи. На пример, можеби ќе обезбедиш долгорочни односи надополнети со постојана интеракција преку социјални медиуми, лични контакти, e-mail…
  • Канали. Каналите претставуваат начини на кои твојот бизнис ќе дојде до купувачи за да комуницира и го испорача решението. И тука бидејќи веќе ги знаеш конкурентските може да продолжиш со најголемите недостатоци на конкурентите. На пример, може да одлучиш дека каналите ќе бидат: твои сопствени физички продавници, e-трговија, синџир на мали продавници… Запомни дека каналите треба да обезбедат колку што може поголема достапност на твоите производи. Во оваа фаза (ова се однесува на сите елементи) слободно вметни се што мислиш, не размислувај на трошоци или можностите на изведба бидејќи сето тоа ќе го тестираш со купувачите.
  • Приходи. Вредноста која ќе ја нудиш, заедно со односите и каналите веќе ти навестуваат на можни извори на приходи и начини на наплаќање на производите или услугите кои ќе произлезат. Критичен елемент на секој бизнис модел е одговорот на прашањето како бизнисот ќе “прави” пари. Многу е важно уште во стартот на тестирање да провериш дали начинот на кој сметаш да заработуваш ќе биде прифатлив од страна на тие купувачи. Затоа ќе треба во бизнис моделот да наведеш како ќе заработуваш. Постојат повеќе видови на извори на приходи врз основа на решението или видот на производот или услугата. На пример, може да биде продажба на производот, наплата на износ за користење на определен временски период, регистрација, изнајмување, лиценцирање… Откако ќе одлучиш за изворот на приходите размисли за ценовната стратегија која сакаш да ја примениш. Не е лошо истата да се провери со тестирање на хипотезата. На пример, можеби сакаш да наплаќаш членство од 500 денари месечно по 30 дена бесплатна проба на сервисот кој го нудиш преку интернет.
  • Клучни активности. Овој елемент на бизнис планот треба да ги опфати најважните активности кои бизнисот треба да ги спроведува за да се обезбеди нормално функционирање на бизнис моделот. На пример, може да биде производство, одржување на платформа, развој на нови производи…
  • Клучни ресурси. Овој елемент од бизнис моделот ги дефинира најважните ресурси кои се потребни за да се обезбеди нормално функционирање на бизнис моделот. На пример, хостинг компанија ќе има сервери, луѓе, апликации…
  • Клучни партнери. Овој сегмент од бизнис моделот ги опфаќа сите мрежи на снабдувачи и партнери кои овозможуваат бизнис моделот да функционира. На пример, за една издавачка куќа партнер може да бидат печатниците.
  • Трошоци. Клучните ресурси и активности, како и партнерствата генерираат трошоци за бизнисот. Овој елемент од бизнис моделот треба да ги опише сите трошоци кои ќе се појават за да функционира бизнис моделот. На пример, производството ќе предизвика трошоци, одржувањето претставува трошок и ќе се изрази во пари, набавка на апликации…

Сега, твојот бизнис модел ќе изгледа како на сликата подолу:

Развој на бизнис модел

Сега веќе имаме подготвен бизнис модел кој ќе го тестираме. Ќе продолжиме во следниот наслов со уште една подготовка, а потоа ќе одиме со тестирањето.

post

[Видео] Од каде доаѓаат добрите идеи?

Од каде доаѓаат добрите идеи?

Прашање кое не верувам дека нема кој не си го поставил. Дневно сме бомбардирани со милионски информации. Дневно можеме да добиеме стотици идеи, од кои ќе процесираме десетици, а ќе произведеме, односно имплементираме неколку.

Steven Johnson, авторот на книгата со наслов Од каде доаѓаат добрите идеи – природна историја на иновација дава едно сеопфатно гледиште базирано на повеќегодишно истражување дава добар одговор на оваа прашање.

Она што може да се заклучи е дека идеите не се случуваат сами по себе. Тие претставуваат резултат на еден поголем процес на секвенцијални подпроцеси. Од друга страна тие не зависат само од еден човек, креаторот на идејата, туку се потребни и други луѓе кои ќе допринесат за подобрување на добра идеја, од добро кон подобро. А, денешната технологија, интернетот, развојот на социјалните медиуми ги отстрануваат сите граници на една таква комуникациска креативност за добрите идеи. Треба само да се искористат.

post

Ако постои проблем не значи дека решението мора да се има

Голем проблем, голема потреба од решение Само кратко во однос на теоријата на бизнис идеи за некои прашања за размислување.

Првин, дали значи дека ако постои проблем ќе мора да постои и потреба од решение?

Логиката вели да, бидејќи секој проблем е врзан со определена потреба од решение. Но, сепак размислете колку проблеми имате, а за кои воопшто не барате решение. Можеби, вашиот одговор е не сега, не е моментот, прескапо е за овој момент, ајде утре…

Затоа и не можеме во целост да се ослониме на тоа да доколку постои проблем ќе постои и барање за решение. Мора да разграничиме нешто тука.

Првин, барање на решение е едно, додека потреба од решение е друго.

Кога имаш потреба од решение, не значи и дека веднаш го бараш решението. Од друга страна потреба од решение сепак претставува еден сигнал дека може да постои и барање на решение. Да се потсетиме, ти си тој кој имаш решение кое сакаш да го продаваш на пазарот на кој ќе се насочи твојот иден бизнис.

Некој ќе го одложи решението на тој проблем, некој ќе се обиде самиот да си го реши преку некаква импровизација, а некој ќе си се помири со судбината да живее со тој проблем. Зошто? Затоа што во овој случај доаѓа до прашањето за силината на проблемот. Колку проблемот е поголем, толку повеќе ќе се бара и решението за него. Колку проблемот е поголем, толку ќе биде и поитно да се дојде до негово решавање.

Но, што е всушност проблем, кој толку многу го зборуваме? Еве некои можни дефиниции:

  • Препрека на остварување на целта;
  • Непосакувана состојба;
  • Разлика помеѓу посакувана состојба и сегашна состојба;

Сега да ги промениме овие искази за тоа што претставува проблем во нешто што нам ни е потребно за да бидеме сигурни дека ќе постои и барање за решение:

  • Поголема препрека на остварување на целта, поголем проблем, поголема потреба од решение и поголемо барање на решение.
  • Поголема непосакувана состојба, поголем проблем, поголема потреба од решение и поголемо барање на решение.
  • Поголема разлика помеѓу посакувана состојба и сегашна состојба, поголем проблем, поголема потреба од решение и поголемо барање на решение.

Ова е основата при дизајнирање на бизнис идејата и на која треба да го насочиш твоето истражување заради докажување на хипотезите за бизнис идејата.

Целта е да го разбереш нивото на болка на потенцијалниот купувач, но и постоечките алтернативи за кои зборувавме во Теорија на бизнис идеи – хипотеза 1 – постои проблем.

И само уште нешто за крај да не се претвори во подолг пост. Вообичаено резултатите може да бидат следниве:

  • Решението мора да се има,
  • Решението е добро да се има и
  • Решението не мора да се има.

Бизнис идејата ќе го помине тестот доколку повеќето сигнали велат дека првите два резултати преовладуваат, со тоа што ќепреовладува и првиот резултат (мора да се има) во однос на вториот (добро е да се има)

post

Теорија на бизнис идеи: Барај знаци наместо одговори

Досега во развојот на теоријата дојдовме до еден основен бизнис модел преку одговор на неколку прашања:

  • Кој има таков проблем?
  • Кој би можел да има таков проблем?
  • Какви решенија постојат во моментов на пазарот?

Развој на бизнис модел - Прва драфт верзија

Сеуште сме пред хартија или пред компјутер каде го дизајнираме моделот преку докажување на основните хипотези.

При одговор на тие прашања може да дојдеш до голем број на информации. Едно нешто е важно да го знаеш, секоја информација дури и да сметаш дека не е важна во моментов забележи ја во некоја интерна база на податоци.

Зошто?

Затоа што никогаш нема да можеш да дојдеш до сигурен одговор за тоа дека постои проблем на пазарот. Истото се однесува и за останатите хипотези. Ти бараш знаци, а не одговори кои никогаш нема да ги најдеш.

Ајде низ некој пример да го разјасниме ова со знаците и одговорите. Ќе го користам истите прашања.

#1 Кој има таков проблем?

  • Знак 1: Ти си имал таков проблем и затоа си дошол до таа бизнис идеја. Да, најчесто бизнисите се раѓаат преку сопствениот проблем на претприемачот. И тоа е еден знак. Иако велиме дека не е многу силен се додека не потврдиме дека освен тебе и некој друг има таков проблем, сепак постои веројатност дека ти не си ниту првиот ниту последниот кој го почувствувал тој проблем.
  • Знак 2: Некој од твоите блиски имал таков проблем. И ова е случај на знак, кој не дава одговор и доказ дека постои проблем на пазарот, но сепак е еден знак кој ни кажува дека и кај некој друг постои таков проблем.
  • Знак 3: Постои конкуренција која нуди решенија за слични или исти проблеми. Можеби и најдобар пример е овој пример, бидејќи самото постоење на конкуренција не ни кажува директно дека постои проблем, но индиректно кажува дека за таквите слични проблеми веќе некој се бори на пазарот, што значи дека веројатно поминал низ она низ што ти сега поминуваш.
  • Знак 4: На интернет се бара решение. Анализа на преку пребарувачите исто така дава знаци дека постои проблем, но доколку се бара решението.
  • Знак 5: На социјални медиуми се поставува прашањето. И ова е добар знак кој ни кажува дека постои таков проблем.
  • Знак 5: Си избрал неколку луѓе за кои сметаш дека имаат таков проблем и си ги интервјуирал. Овој знак е доста валиден, бидејќи директно преку интервју ќе докажеш дека постои проблем и ќе дознаеш нешто повеќе за тој проблем.
  • Знак 6: …

#2 Кој би можел да има таков проблем?

  • Знак 1: Трендовите на пазарот покажуваат дека во иднина повеќе луѓе ќе го имаат тој проблем. Добар знак, но не и целосен одговор, сепак трендовите се претпоставки.
  • Знак 2: При интервјуирање на потенцијални купувачи тие ти кажале дека и други може да го имаат тој проблем кога… Исто така знак кој ќе каже и дека постои проблем и дека ќе го имаат и другите.
  • Знак 3: …

#3 Какви решенија постојат во моментов на пазарот?

  • Знак 1: Постојат решенија, постои и проблем.
  • Знак 2: Некои карактеристики од тековни решенија се однесуваат на проблемот кој го анализираме. Доколку се утврди специјално дизајнирана карактеристика на некој производ која е насочена на решавање на проблемот кој го анализираме, тоа претставува знак дека постои проблем на пазарот.
  • Знак 3: Конкуренцијата е силна, значи дека постои проблем и пазарот е доволно голем (хипотеза 3). И ова е добар знак.
  • Знак 4: …

Ова е само како пример, во пракса ќе се добијат и анализираат повеќе знаци, тоа ќе го развиваме во нареден период. Она што е важно, а треба да го знаеш е дека не треба да бараш одговори, бидејќи нема да ги најдеш. Твојата задача како еден “ќе бидам” претприемач е да дојдеш до повеќе знаци, колку што може побрзо заради првичното докажување на хипотезите при развој на твојата бизнис идеја.

post

Теорија на бизнис идеи: Хипотеза 1 – Постои проблем

Да продолжиме со развојот на теорија за бизнис идеи. Во претходниот пост насловен како бизнис модел во стартап фаза покажавме дека бизнис моделот е подобар избор во однос на бизнис планот за да започнеме со тестирање на хипотезите поставени пред бизнис идеите. Избравме и специфичен начин односно модел на дизајнирање на таков бизнис модел, а тоа е претставената методологија во Business Model Generation од Alexander Osterwalder и Yves Pigneur.

Сега треба да започнеме со првата хипотеза, односно работиме на докажување дека постои проблем кој нашата бизнис идеја може да го реши.

Значи, нашиот дијаграм е во следнава фаза и ние се наоѓаме во процесот на тестирање на поставените хипотези.

Теорија на бизнис идеи - Валидација на хипотези 1

Сепак се одлучивме да го избереме бизнис моделот како алатка која ќе ја користиме во процесот на тестирање на хипотезите. Затоа и ќе работиме на активностите кои треба да ги спроведеме заради дизајнирање на бизнис моделот и секако тестирање на хипотезите.

Теорија на бизнис идеи - Валидација на хипотези

Кога станува збор за првата хипотеза, односно постоење на проблем на пазарот следниот дијаграм ги опфаќа главните прашања преку кои треба да се размислува поставувањето на хипотезите. Мора да се започне со дизајнирање на одреден логичен редослед, а потоа истиот да се префрли во самиот дизајн на бизнис моделот.

Хипотеза 1

#1 Кој има таков проблем?

Првото прашање на кое треба да одговорите е кој се би можело да има таков проблем. Иако една бизнис идеја е резултат од препознавање на проблем од страна на претприемачот, кој всушност и лично го почувствувал проблемот, сепак не можеме да се базираме на лични искуства и на една таква претпоставка, бидејќи не е доволно да ни докаже дека проблемот освен кај претприемачот ќе постои и кај други луѓе на пазарот.

Затоа, добар пристап е да започнеме со бреинстормирање на сегментите на пазарот кај што мислиме дека ќе постои таков проблем.

При самото дефинирање на сегментите добро е да ги дефинираме и демографските, психографските и социографските карактеристики на секој од сегментите. Затоа мора да ги имаме на хартија описите на сегментите со нивните специфични карактеристики. Се што ќе направиме тука повеќе, ќе ни се најде во наредните фази.

#2 Кој би можел да има таков проблем?

Кога веќе размислуваме за сегментите кои го имаат тој проблем, не е лошо да размислиме и за потенцијалните сегменти, односно потенцијални купувачи кои во моментов немаат таков проблем, а би можело, односно имаат потенцијал да го имаат во иднина.

Целта на еден ваков пристап е да успееме да изградиме бизнис модел, кој како што ќе видите подолу во овој пост ќе служи како модел за сегашноста и иднината на нашиот бизнис. Од него ќе произлезат многу активности кои ќе треба да ги направиме, и колку поинформативна биде таа една страна толку подобро ќе можеме да се организираме самите нас, како и нашите ресурси кога ќе го развиваме нашиот бизнис.

#3 Решенија кои постојат во моментов?

Ние сме во фаза на проверка на хипотези, но и во фаза на дизајнирање на бизнис модел кој ќе биде предмет на тестирање. При самото дефинирање на сегментите преку првото прашање, веќе доаѓаме до некои докази дека постои проблем на пазарот. Бидејќи без да кажеме дека постои проблем не можеме ни да ги дефинираме сегментите. Значи веќе сме биле поттикнати да размислуваме во насока на докажување на првата хипотеза. Сепак тоа не е доволно, за да ја прифатиме хипотезата како доказ. Може да постои голем субјективизам во овој приод и фаза во која се наоѓаме.

Затоа треба да преминеме и кон една анализа на решенијата кои во моментов постојат на пазарот. Мора да се одговорат следниве прашања:

  • Какви решенија постојат?
  • Кој ги нуди?
  • Има ли интерес за тие решенија?
  • Кои се предности и слабости на тие решенија?
  • Какви се односите со купувачите?
  • Кои канали се користат од страна на тие решенија?

Најверојатно како еден претприемач веќе ги знаеш одговорите на овие прашање и доволно е само да ги наведеш одговорите. Но, она што е многу важно при одговарање на овие прашања е дека ќе добиеме уште една потврда дека постои проблем. Зошто? Затоа што доколку веќе се нудат слични решенија и има забележителен интерес за тие решенија претставува доказ дека постои таков проблем на пазарот.

Значи, со овој пристап веќе ја зголемуваме веројатноста дека постои таков проблем на пазарот, иако сеуште немаме цврст доказ за хипотезата. Сепак, во овој процес ќе продолжиме понатаму со докажување (во некој од наредните постови), но мора да напоменеме дека веќе сме блиску до самата потврда.

Сега, кога веќе ги имаме одговорите на овие прашања можеме да ги сместиме во дизајнот на нашиот бизнис модел како на сликата подолу.

Развој на бизнис модел - Прва драфт верзија

Значи, го имаме нашето предлог решение, кое е во фаза на развој и сеуште непотврдено, ги имаме сегментите како и потенцијалните сегменти кои се основа за идниот развој на бизнисот и имаме потврдени решенија кои постојат во моментов на пазарот како и односи со купувачи и каналите на дистрибуција на сегашните решенија. Забележувате дека она што го наведов претходно со користење на различни бои добиваме една квалитетна визуелизација за бизнисот кој го дизајнираме.

Веќе имаме доволно информации поставено во бизнис моделот преку кои ќе можеме да ги извршиме и првите прилагодувања на нашата бизнис идеја. Така да, решенијата кои во моментов се нудат како и односите и каналите на сегашните решенија може да ни дадат доста информации за сегментите на пазарот како за нивно прилагодување, така и за нивното дообјаснување или дозапознавање.

Бизнис модел - Развоја на драфт верзија

Од друга страна решенијата кои се нудат на пазарот како и нивните предности и недостатоци може да ни дадат идеи за дополнителен развој на нашето решение. На пример, да ги содржи сите предности како и досегашните решенија, додека да ги елиминираме сите недостатоци од досегашните решенија.

Бизнис модел - Развој на драфт верзија

Забележувате дека еден ваков пристап е доста едноставен и овозможува брзо визуелно поставување на хипотезата 1 и секако можните правци за целосно докажување на истата. Ќе продолжиме понатаму со уште некои активности кои ќе треба да ги спроведеме заради целосно докажување дека постои проблем на пазарот.

post

Што му треба на еден претприемач за успешно започнување

Овој пост ќе претставува еден вид на вовед и едноставно нафрлување на идеи за она што му треба на еден претприемач за започнување кои што ќе продолжиме да ги користиме во теорија на бизнис идеи, и тоа не било какво започнување туку успешно и само успешно започнување. Во постот насловен како за започнување во 2012 ти треба, наведов дека е потребно бизнис идеја, бизнис модел и бизнис план.

Ова е точно и редоследот може да биде ваков во секој случај. Но, како што навлеговме малку во теоријата на бизнис идеи и графикот до кој стигнавме вчера во постот насловен како бизнис план во стартап фаза прикажан на сликата подолу може да се јават повеќе проблеми.

Теорија на бизнис идеи - потврдеи хипотези

 

Овие проблеми произлегуваат поради фактите кои што оваа теорија ни ги кажува, а тие факти се следниве:

  • Бизнис идеја не е статички ентитет во теоријата, туку треба да се потврдат основните хипотези, а доколку не се потврдат таа мора да биде предмет на менување. Е, сега тоа менување може да биде мало, средно или големо прилагодување на основната идеја при што ќе се повтори процесот на проверка, или пак во некои крајни случаи може да биде целосно менување на бизнис идејата во еден сосема друг правец. Затоа не може да се каже имам бизнис идеја, таа е конечна и одиме понатаму. 99% проверките ќе бараат одредени прилагодувања без разлика од каков вид на прилагодувања се.
  • Бизнис моделот исто така не е статичен елемент, туку подлежи и ќе подлежи на постојани промени. Мали варијации во елементите на бизнис моделот ќе предизвикаат понекогаш и драстични промени во самиот дизајн на моделот, што пак ќе бара промени во севкупните идни активности на процесот на започнување на бизнис. Од една страна самиот дизајн и иницијалните проверки на хипотезите преку бизнис моделот (за што ќе стане збор во еден од идните постови) може да предизвика промена на иницијалната бизнис идеја, но секако и промена на бизнис планот кој треба да следува од бизнис моделот.
  • Бизнис планот исто така не е статична категорија, нешто непроменливо, туку напротив претставува ентитет кој се менувал, се менува и ќе се менува постојано. Освен промените заради бизнис идејата и бизнис моделот како извори (причинители или сили) на промени на бизнис планот ќе се јават и други извори на промени. А, тоа се тековни информации од пазарот, односно поточно надворешноста на бизнисот. Затоа овие промени ќе бидат карактеристични и по започнување на бизнисот.
  • Време е еден од најдрагоцените ресурси во оваа фаза. Можеби не вложуваш пари, но твојот и на твоите партнери труд и потрошено време сигурно значат пари. Нема претприемач кој не сака колку што може побргу да ја мине оваа фаза, затоа што се исстражува, анализира и потврдува заради донесување на важни одлуки, а не се заработува. Сепак, оваа фаза е фаза која ја билда бизнис потенцијалната енергија на идниот бизнис. На пример, имаме бизнис идеја и сакаме да ги потврдиме хипотезите преку бизнис планот, и започнуваме со изработка на истиот. За колку време може да изработиме бизнис план? Една недела? Месец? Дава или пак три месеци? Можеме и за еден ден. Но прашањето е дали таков бизнис план ќе ни помогне во процесот на донесување на квалитетни одлуки. Дали истражување на пазарот може да се спроведе за еден ден или една недела? Го зедов примеро со истражување на пазарот бидејќи и од тука ќе бидат најпотребните информации за наша одлука во оваа фаза. Барање на постоечки информации, подготовка на прашалници, разделување на прашалници, собирање на информации од прашалници, подготовка за интервјуа, покани за интервјуа, реализација на интервјуа, анализа на реализираните интервјуа, анализа на конкуренција, анализа на податоци од индустријата… И ова е само еден дел кој треба да го завршиме за една недела. Сепак сакаме да имаме релевантни информации, релевантни анализи на кои ќе донесеме одлука за тоа дали иницијалната идеја ја бива или не ја бива и доколку ја бива да продолжиме со следните подготовки, а доколку не ја бива да се вратиме на нејзино прилагодување. За времето подетално ќе зборуваме во некој од наредните постови.

Најголемите проблеми во раѓањето на едне бизнис потекнуваат токму од овие три проблеми. Иако можеби во стартап фазата понекогаш може и да не се забележат, сепак ќе се појават од нивното скришно место и ќе предизвикаат огромна штета кога најмалку се надевате.

Што ни е најпотребното?

Па сега, што му треба на еден претприемач за започнување, односно стартување со еден бизнис? Прашање кое е постојано актуелно и секогаш ќе биде актуелно бидејќи се повеќе и се побргу околината во која опстојува еден бизнис се менува и ќе се менува се побргу. Затоа и старите навики и старите теории не може да ги дадат посакуваните резултати. Ајде да наведеме некои потреби кои треба да предизвикаат и промени од страна на претприемачите во однос на начинот на постапување до сега.

  1. Потенцијал за откривање на повеќе бизнис можности. Бидејќи идејата ќе биде прилагодлива мора да имаме колку што може повеќе потенцијал за откривање на бизнис можности. Бизнис можност претставува до половина потврдени хипотези за бизнис идеја. Овој потенцијал може во голем дел да го скрати времето за лансирање на бизнисот со производ или услуга кои ќе почнат да носат приходи со што ќе се намали и притисокот врз претпеиемачот.
  2. Развој на потрошувачи. Теоријата за развој на потрошувачи е развиена од страна на Steve Blank и презентирана во неговото капитално дело The Four Steps to the Epiphany. Идејата е да не се започнува бизнисот се додека не се развијат потрошувачите, а низ тоа и прилагоди самата бизнис идеја. Сепак бизнисот нема да биде за задоволување на твои потреби, туку на потреби на потрошувачите. Посебен пост ќе посветиме на оваа теорија во наредните постови од овој серијал.
  3. Моделирање на бизнисот кој ќе даде можност едноставно да се следи и менува согласно потребите од пазарот. Да, ни треба нешто едноставно што на една страна ќе ги покаже сите клучни елементи и нивните врски со што би можеле да вршиме едноставно прилагодувања кои сепак се и ќе бидат реалност и потреба. Прилагоди го бизнисот или остави го да умре.
  4. Бизнис план кој ќе го следи бизнис моделот и кој лесно и едноставно ќе обезбеди менување. Кога веќе се прави бизнис план, тој мора да го следи бизнис моделот, особено во делот на конкретни чекори за стартап фазата. Не ни треба за следните 5 години, па ни за следната година, па дури ни за следните 6 месеци. Работите се менуваат многу побргу и ќе се менуваат уште побргу. Повеќе од три месеци поглед во иднината во оваа фаза е комплетно губење на време затоа што ние тука потврдуваме хипотези, развиваме потрошувачи, градиме бизнис од самите темели. А при оваа градење постојано се прилагодуваме и не можеме да се базираме на неточни претпоставки за наредните 5 години. Важно е да ги преживееме првите три месеци, да научиме нешто од тоа преживување и да го примениме наученото во прилагодување на самата идеја, бизнис моделот и нормално бизнис планот за следните 3 месеци.
  5. Алатки и техники за анализа на податоци кои ќе обезбедат повеќестрани заклучоци за донесување на одлуки за промена на бизнис моделот. Бизнис планот традиционално користи повеќе алатки и техники. Но, проблемот е што повеќето од нив се базираат на податоци кои претставуваат или историски во комбинација на претпоставки и само претпоставки во стартап фазата поткрепени со некои индикаторски анализи. Од друга страна ако ги погледнете ќе забележите дека премногу се базирани на финансиски показатели кои веќе не се најважни кога станува збор за бизнис и особено стартап бизниси. Ова е поткрепено и со последниот развој на компаниски решенија од IT индустријата и секако business intelligence алатки и процеси. Освен тоа развојот на теориите за бизнис план и подготовка на истиот во голем дел се од минатиот век, кога информациите и достапноста на истите не биле на оваа ниво, па нормално било и да не се користат тие. Но, ние живееме во дваесет и првиот век и имаме и пристап и можности за многу повеќе информации заради анализа и тестирање. Но, ни треба процес. Од друга страна самата анализа и прикажување на резултатите од анализа може да предизвика голема забуна. Едни исти податоци прикажани на различен начин ќе доведат до различни заклучоци (посебен осврт ќе имаме и за овој проблем). Проблемот е уште поголем и поради тоа што имаме премногу информации од премногу извори во различна форма. На пример, како надополнување на податоци од продажба и трошоци кои се во нумеричка форма може да имаме и тектуална форма од интервјуа, од весници, од разговори, податоци од аналитика на веб сајт, од коментари, од социјални медиуми (додека бев во Царина како дел од тимот за разузнавање работев токму на развој на такви аналитички алатки кои колку што може повеќе ќе ми дадат трендови за донесување на квалитетни одлуки и знам дека можностите се огромни)… Затоа и ни треба еден сосема нов систем како за прибирање, така и за анализа и прикажување на тие резултати заради донесување на брзи и квалитетни одлуки.

Ова се основните 5 работи кои ни требаат. Дел сеуште не се развиени до степенот до кој ни се потребите, дел ќе ги развиеме ние, дал од нив веќе се развиени.

Цела оваа година главната тема ќе ни биде токму развојот на оваа теорија со цел барем малку да влијаеме на потребната целосна промена на парадигма кога станува збор започнување на бизнис.

post

Бизнис план во стартап фаза

Прво нешто што традиционално се користи за намалување на една таква висока неизвесност и секако за тестирање на овие три хипотези произлезени од теорија на бизнис идеи претставува бизнис планот. Забележувате дека во однос на постот насловен како започнување на бизнис во 2012 и она што ќе ти треба го заборавивме бизнис моделот, но не е заборавен едноставно го скокнувам за да се преслика практична состојба која најчесто се применува. Ќе се навратиме на бизнис моделот со посебен пост. Сепак ова е серијал кој ќе трае цела година и од кој ќе произлезат сосема нови теории и сосема нови пристапи за започнување на бизнис. Следете не ќе биде многу забавно.

Вчера кога зборувавме за теорија на бизнис идеи стигнавме до еден основен дијаграм како на сликата подолу.

Теорија на бизнис идеи - основи

Теорија на бизнис идеи - основи

Овој дијаграм на теорија на бизнис идеи вели дека за да постои бизнис идеја мора да се проверат три претпоставки или хипотези и тоа:

  • Хипотеза 1: На пазарот постои проблем кој ќе се реши со бизнисот како резултат на една бизнис идеја
  • Хипотеза 2: Пазарот сака и има желба да го реши проблемот кој идниот бизнис како резултат на една бизнис идеја ќе понуди решение.
  • Хипотеза 3: Пазарот кој сака да го реши проблемот е доволно голем за да се обезбеди успешно започнување и развивање на бизнисот.

Кажавме дека пред да се започне со бизнисот, односно пред да се донесе одлука за започнување ќе мора да се потврдат хипотезите. Доколку хипотезите се потврдат како вистинити тогаш може да се оди со следниот чекор, а пак доколку се невистините се запира понатамошната постапка. Но, не кажавме што значи запирање на постапката.

Ќе продолжиме да градиме на истиот дијаграм. Првин, запирање значи враќање назад кај самиот претпиремач за да се прилагоди бизнис идејата од која ќе произлезат нови хипотези и повторно тестирање и проверка на истите. Овој циклус продолжува се додека не се дојде до бизнис идеја чии хипотези ќе се потврдат како точни или барем ќе се дојде до некој сигнал кој сепак ќе потврди дека може да поминат. Па, доколку го ажурираме дијаграмот на теорија на бизнис идеи ќе го добиеме следново:

Теорија на бизнис идеи - непотврдеи хипотези

До тука е јасно и секако и логично и теоретски потврдено. Останува сега уште една празнина во дијаграмот онаков каков што е, а тоа е празнината помеѓу хипотезите и доказ за потврдени или непотврдени хипотези / тестирање на хипотези. Токму оваа подрачје претставува и најважното подрачје кога станува збор за стартап, па затоа и ќе се насочиме на него, почнувајќи од овој пост. Со дополнување на дијаграмот ќе имаме:

Во делот на тестирање на хипотезите, она што најчесто се користи во пракса е бизнис планот. Првата и основната цел на бизнис планот не е она за што е наречен – планирање, туку за тестирање на основните хипотези произлезени од бизнис идејата. Во него вие едноставно од прифатената практика докажувате дека вашата бизнис идеја е издржана. Како? Ќе ги наведам основните принципи на кои се разгледува издржливоста на една бизнис идеја преку традиционалниот бизнис план малку подоцна, првин би навлегол во неколку детали за содржината на бизнис планот и мал коментар во однос на оваа фаза на започнување на бизнис во која се наоѓаме ние.

Да повториме, имаме бизнис идеја, имаме поставено хипотези дека има проблем, се бара решение и постои доволно голема критична маса за да го купи нашето решение. Во развојот на нашиот бизнис ние сме до тука, односно во ниво кога ги тестираме хипотезите. Одлучуваме тоа да го спроведеме со помош на бизнис план, така да водено и ќе анализирам и истражуваме и тестираме, но и ќе имаме документ наречен како бизнис план (можеби за во фиока, 🙂 но не е важно).

Бизнис планот кој ќе го работиме ако одиме согласно прирачникот за бизнис планирање на претприемач ќе ги има следниве елементи/наслови:

  1. Насловна Страна. За моменталните наши цели воопшто не е важно. Оваа страна содржи лого, име на бизнисот, слоган, наслов на документот (со големи букви: БИЗНИС ПЛАН), и контакт детали за оној кој го изготвува. Но, ние воопшто не знаеме дали хипотезите ќе поминат, затоа ниту можеме да размислуваме за име или пак лого за бизнисот. Не губи време скокни ја.
  2. Содржина и Резиме. И по “правилниците” овие елементи се наоѓаат први но се подготвуваат последни. Скокни ги иако резимето има за цел да покаже дека хипотезите се точни.
  3. Општо за Компанијата. Сеуште не сме во фаза да работиме на овој дел од бизнис планот, затоа што краткиот вовед, сопствеништво, правна форма и локација воопшто не се важни за фазата во која сега се наоѓаме. Можеби почетните трошоци и потребни инвестиции би биле од корист, но напоменувам дека ние тестираме хипотези да видиме дали бизнис идејата решава проблем чие решение се бара од доволно голема критична маса за успех на бизнисот. Доколку бизнис идејата помине, потоа ќе размислуваме за можните трошоци и потребни инвестиции, бидејќи потврдени хипотези како што се поставени треба да гарантираат успех. Затоа и ова претставува губење на време, скокај.
  4. Производи и/или Услуги. Овој дел навистина ни е потребен, но не во преголемо навлегување за точно дефинирање на производите или услугите и нивната иднина за наредни 5 или 10 години туку доволна ни е вредноста која ќе произлегува од тие производи или услуги за купувачите, односно оние кои се дел од таа критична маса и кои имаат и сакаат да го решат проблемот.
  5. Дефинирање и редефинирање на бизнис моделот. За целите на оваа упатство на претприемач го вметнав овој наслов како посебен за да успеам барем колку толку пристапот на процесот да го направам подинамичен. Посебно ќе стане збор и за бизнис модел како опција за тестирање на хипотезите, но тука треба да напоменам дека ова е можеби и она најпотребното во оваа фаза. Зошто? Затоа што преку дизајнирање на бизнис моделот ќе ги дефинираме и вредностите (опис на производ или услуга), пазарот (точните сегменти), канали на комуникација и дистрибуција, ресурси, клучните активности, партенти со кои ќе соработуваме, трошоците и приходите.
  6. Анализа на пазарот и индустријата. Овој дел е секогаш потребен во оваа фаза, но и нормално најтежок. Сеуште немаме производ, имаме само идеја и хипотези кои сакаме да ги докажеме. Можеби идејата е толку напредна да воопшто и не постои индустрија која би ја анализирале. Постоењето на пазарот треба да го докажеме, а токму таа анализа ќе ни каже дали постои пазар со таков проблем и дали е доволно голем за да го поддржи растот и развојот на бизнисот кој планираме да го почнеме. Добро, со овој пост сме во фаза на навлегување на основните принципи на теоријата, но сакам да напоменам дека во изминативе 10-12 месеци работев токму на развивање на еден процес за брза анализа и повратни информации заради тестирање на овие хипотези пред некои поголеми вложувања од страна на претприемачот кои во моментов ги користам само за клиентите за кои работам, сепак нешто е во план да се разработи тука, а поголемиот дел ќе биде презентиран како посебен модул на премиум претприемач.
  7. SWOT Анализа. SWOT анализа може да биде доста корисна алатка за проверка на хипотезите па затоа ќе биде и дел од посебно разгледување во однос на развој на оваа теорија.
  8. Ризик и менаџирање со ризикот. Едно нешто е јасно, ризикот секогаш ќе постои, а нашата цел со оваа теорија е да го сведеме на минимално ниво. Затоа е добро да се знаат најризичните точки во однос на бизнис идејата.
  9. Онлајн Стратегија. Иако можеби изгледа дека е сосема непотребна, сепак може да даде доста добра анализа и тестирање на хипотезите. Иако поголемиот број на урнеци не го содржат овој наслов сепак јас го имам вметнато со последната верзија на упатството затоа што оние кои не го ставаат не се ни свесни какви информации пропуштаат.
  10. План за социјални медиуми. Истото како за онлајн стратегија се однесува и планот за социјални медиуми. Сепак живееме во време во кое не смееме да ги игнорираме ниту социјалните медиуми ниту онлајн настапот без разлика дали идејата ќе преживее или не.
  11. Маркетинг Стратегија и Имплементација. Маркетинг како анализа да, но во некои делови и маркетинг како привлекување на луѓе кон идејата заради тестирање може да биде од корист.
  12. Продажна Стратегија и Имплементација. Освен начинот на кој ќе се изведува продажбата кој го дефинира бизнис моделот не треба во оваа фаза да навлегуваме премногу во однос на продажната стратегија и имплементација на истата.
  13. Менаџмент. Во оваа фаза менаџментот воопшто не е важен. Овој дел се занимава и со проекции на продажба, но како ќе ги поставиме кога сеуште не знаеме ниту дали постои пазар. Дали ќе гу лупнеме така од “ѓутуре”. Не, не го препорачувам ова, иако некој кој би го бодувал твојот бизнис план би сакал да види шарени графикони. Слободно можеме да го прескокнеме.
  14. Финансии. Морам да кажам дека финансиите иако се важни, сепак не се најважни во оваа фаза. Но, доколку некој од економско гледно стојалиште го прашате ќе ви каже дека се најважни. Но, ние не зборуваме за пари сеуште. Не зборуваме за потребни инвестиции, за трошоци до најситни детали, биланси на состојба… Ние сеуште немаме доволно информации дали вреди или не вреди нашата идеја. ние зборуваме за инженеринг на еден бизнис. За систематско градење на бизнис од ништо во нешто.
  15. Анекси. Воопшто не ни треба за оваа фаза.

Она што можам да го кажам како заклучок е дека бизнис планот може и има потенцијал да се користи за проверка на хипотези, сепак еден добар дел ќе претставува губење на време. Ние зборуваме за претприемач. Човек кој секогаш брза. Човек кој сака да знае што да одлучи колку што може побргу. За времето и брзината во некој од наредните постови во кој и ќе покажеме и докажеме зошто во оваа фаза не ти треба бизнис план, сепак сеуште сме само на почетокот. Цела година е пред нас, сега ги разгледуваме опциите кои ни стојат на располагање за тестирање на хипотезите. А, тоа е и целта на оваа теорија.